10. Sınıf Anlatımın Temel Özellikleri Testi Çöz

1 ) Anlatıcı anlatma eylemine girişmeden bazı sorulara cevap bulmak ister.

Buna göre, aşağıdaki cümlelerden hangisi farklı konumdaki bir sorunun cevabı olabilir?

2 ) I. Anlatılacak hal ve olay, betimlenecek görüş ve sezgi, dile getirilecek duygu ve düşünce anlatıcının zihninde net biçimde belirlenmelidir.
II. Bir metinde cümleler, gereksiz ve anlaşılması güç ifadelerden arındığı için metnin anlaşılması daha kolaydır.
III. Bir metinde ifadenin sade, gösterişsiz, kısa ve kesin olması metni okuyan herkesin anlamasını sağlar.
IV. Söylenişi zor seslerin kullanılmaması, ses düzeyinde, arka arkaya sert ve yumuşak hecelerden meydana gelmiş sözcüklerin kullanılmamasıdır.

Aşağıda verilen anlatım özelliklerinden hangisi yukarıdaki açıklamalardan herhangi biriyle ilgili değildir?

3 ) I. Başımızın üstünde her zaman yeşil, iğne yapraklı dallardan örülü bir çatı var; dallar öylesine sık ki, güneşin gönle huzur veren sarı sıcak ışıkları aşağıya süzülemiyor bile.

II. Mutluluk, aslında herkesin çok yakınındadır. İsteyen herkes, her an mutlu olabilir. George Sand: "Mutluluk daima yakınımızdadır, yakalamak için çoğu zaman elimizi uzatmak yeter." derken bunu anlatmıyor mu?

III. Başarılı sanatçı, edebiyat dünyamıza eşsiz eserler bırakmakla kalmamış kendinden sonra yetişen genç kuşaklara eserleriyle de iyi bir model olmuştur.

IV. İlim daima insanların yönünü belirleyen işaretlerdir, Atatürk de hayatta en gerçek yol göstericinin ilim olduğunu söylemiştir.

Yukarıdaki cümleler ile aşağıda verilen özelliklerden hangisi ilişkilendirilemez?

4 ) (I) Bir dili konuşan veya yazan kişi dil bilgisi kurallarına göre konuşmaz ve yazmaz, insanlar bir kültürel ortamda yetiştikleri için dil kurallarını da hazır bulur, öğrenir ve bunu ona göre kullanır. (II) Bir metni meydana getiren göstergeler de işte bu yerleşmiş kurallara göre işler ve bir ileti sağlar. (III) Bu kuralların göz ardı edildiği metinler, alıcıya bir ileti göndermez veya eksik, yanlış gönderir. (IV) Göstergelerin birbirleriyle ilişkisini sağlayan dil birimleri yapım ekleri, çekim ekleri, edatlar, bağlaçlar vs.dir. (V) İşte bir metni meydana getiren göstergeler arasında kendini belli eden dil bilgisi kurallarının işleyişine bağdaşıklık denir.

Bu parçada yapılan açıklamaların hangisinde bilgi yanlışı vardır?

5 ) Demokritos. sofrasına gelen incirleri yerken bir bal kokusu almış ve hemen bir araştırmadır başlamış kafasında, o güne dek incirlerinden almadığı bu koku nerden gelebilir diye. Merakını gidermek için kalkmış sofradan, incirlerin toplandığı yeri görmeye gitmek istemiş. Sofradan niçin kalktığını duyan hizmetçi kadın gülmüş: "Boşuna .zaman kaybetmeyin." demiş. Demokritos'un canı sıkılmış bu araştırma fırsatını kaçırdığı, bir merak konusu elinden alındığı için. "Hadi be, sen de!" demiş hizmetçi kadına. "Keyfimi kaçırdın ama ben yine de bal kokusu incirde kendiliğinden varmış gibi nedenini araştıracağım." Böyle demiş ve yanlış, kendi varsaydığı bir etkiye doğru nedenler bulmaktan geri kalmamış.

Bu parçada anlatılmak istenenler net bir şekilde verilmiştir, buna göre aşağıdakilerden hangisi bu parça için en uygun anlatım ilkesi olabilir?

6 ) "Sokakta kalan yaşlıları rahat edecekleri odalara yerleştirip en iyi imkanları sağladı." Bu cümlede anlatımı bozan neden aşağıdakilerden hangisidir?

7 ) ----, sözcük ve sözcük gruplarının cümle içerisinde belli bir anlamı karşılayacak şekilde bir araya gelmesidir. Bir başka deyişle bir sözcüğün cümle, cümlenin paragraf, paragrafın metin içindeki yerini belirleyen, ondan önce veya sonra gelen söz konusu sözcük, cümle ya da paragrafın anlamını, değerini belirleyen öğeler bütünüdür.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki kavramlardan hangisi getirilirse açıklama doğru olur?

8 ) Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık;
Evlerin bacasını kolluyor yıldırımlar.
İn cin uykuda, yalnız iki yoldaş uyanık;
Biri benim, biri de serseri kaldırımlar.

Bu dizelerde aşağıdaki anlatım ilkelerinden hangisine aykırı örnek olacak bir özellik vardır?

9 ) "Bir anlatım su gibi akıp gitmelidir. Karşıdaki kişi veya kişilerin kulağını veya zihnini tırmalamayan bir ses tonu ve kavram dünyası ile dinleyiciler üzerinde bir etki bırakmalıdır. Anlatım kesik kesik, tutuk olmamalıdır. Böyle anlatım ile dile getirilen görüş ya da düşünceler dinleyicinin ya da okuyucunun belleğinde kolayca yer eder."

Düşüncelerini bu şekilde dile getiren bir eleştirmenin bir yazıda bulunmasını istediği özellik aşağıdakilerden hangisidir?

10 ) Bir cümlede veya metinde, kelimelerin dil bilgisi kurallarına göre bir araya gelmesi ve kullanılmasına bağlaşıklık denir.

Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde bağlaşıklık ilkesine uyulmamıştır?