10. Sınıf Dil ve Anlatım Çıkmış Sorular Testi Çöz 1 ) Bir şair, başkalarının şiirlerinde geçen kelimeleri kullanabilir. Bunun gibi şiirlerin konularını, temlerini, düşüncelerini yeniden işleyebilir. Ama bu özellik onu 'taklitçi' yahut 'değersiz', saymayı gerektirmez. Yeter ki o, bu kullanış ve işleyişte başkalarından ayrılabilsin. Başkalarından aldıklarına, etkilenmelerine kendi kişiliğini damgasını basabilsin. Onları ayrı bir görüş, biçim ve yöntemle yeni bir birleşime sokabilsin. Kısacası şiirinde bir kişilik gösterebilsin. Bu paragrafta en uygun başlık aşağıdakilerden hangisi olabilir? AŞair ve Özgünlük BYenilikçi Şair CŞiir Tekniği DŞiirde Öz ve Biçim 2 ) Sanatın amacı, kişinin düşüncesini, duyarlığını geliştirmek; ona, dünyaya ve insanlara insanca bakma, sezme, kavrama gücü kazandırmaktır. Sanat ürünlerine ilgi duymayan, hayali işlemeyen, başkalarının acılarına, dertlerine ortak olmayan bir bilim adamı, bir yargıç, bir yönetici düşünelim; ne yararı olur bunların toplumlarına, insanlığa? İnsanın, insan sevgisiyle yoğrulmadığı toplumlarda bütün yönleriyle ilkellik egemen olmaz mı? Yukarıdaki parça için en uygun başlık aşağıdakilerden hangisi olabilir? ASanat ve Düş Gücü BSanat ve İnsan CSanatın Doğuşu DSanatın Gelişimi 3 ) Matmazel Noralya'nın Koltuğu da Sinekli Bakkal gibi, mistik bir dünya görüşünün savunulduğu bir romandır. Ancak, Adıvar klasik roman tekniğini kullanırken Peyami Safa 19. yüzyılın sonlarında beliren yeni bir roman tekniğiyle yazar. Büyük ölçüde H. James'ten kaynaklanan bu roman anlayışında, anlatım tekniğinin, bakış açısının önemi büyüktür. Modern diyebileceğimiz romancılara göre eski tür geleneksel romanla yeni roman arasındaki önemli fark, birinin "anlatma" yöntemine, ötekinin ise "gösterme" yöntemine ağırlık vermesidir. Bu parçada, aşağıdaki konulardan hangisi tartışılmaktadır? AGeleneksel ve çağdaş roman teknikleri arasındaki ayrım BMatmazel Noralya'nın Koltuğu Sinekli Bakkal romanı arasındaki benzerlikler CGerçekçi romanın belirleyici özellikleri DRomanlarda içerik ile anlatım tekniği arasındaki sıkı ilişki 4 ) Nar tanem, nur tanem, bir tanem Dili mercan,dizi mercan, dişi mercan Yoluna bin can koyduğum Gökte ararken yerde bulduğum Gülen ayvam, ağlayan narımsın. Bu dizelerde, aşağıdakilerin hangisinden yararlanılmamıştır? AHalk deyimlerinden BRenk bildiren sıfatlardan CBenzetme ve kişileştirmelerden DBirbirini çağrıştıran sözlerden 5 ) Aşağıdaki cümlelerden hangisi, kanıtlanabilirlik açısından ötekilerden farklı bir nitelik taşımaktadır? ABu sanatçının resimleri, duygu ve düşünceyi görselliğe dönüştüren tutarlı bir üslubun ürünüdür. BSanatçının son resimleri insanı etkileyen ve duygulandıran bir anlatımla, inceden inceye işlenmiştir. CSanatçının sarı ve yeşil renkleri ağırlıklı olarak kullandığı kırsal kesim resimlerinde, çalışan köylüler görülüyor. DSanatçı kendine özgü çağdaşlık anlayışını ve eleştirel tavrını bu dizide de sürdürüyor. 6 ) Aşağıdakilerin hangisinde karşıtlığı çağrıştıran bir anlatım vardır? ATaptaze bir aşk götürdüm ışıksız kıyıya. Birden canlandı martılar, kanat çırptılar sudan BDallarda incecik bir ışık kaldı sevgiden Hem güneş, hem ay, hem yıldızlar imrendi ona CSevgimizin külleri savruldu göğe Yanar artık geceler yepyeni yıldızlarla DKomşular kanlı bıçaklıysa bile Saksılar sevgi duyar pencereden pencereye 7 ) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde somutlamaya başvurulmuştur? ABenim yaptığım iş, uçak kullanmaya benzer. Birçok iyi iş yaparsınız; ama başarısız olduğunuz tek bir iş, sonunuz olur. BDoğru düşünen bireyler yetiştirmek için anadili öğretimine önem vermek gerektiğini hepimiz biliyoruz. CNereden bakarsak bakalım, toplumu oluşturan bireylerle bir duygu alışverişimiz var. Bu nedenle yollayacağımız her ileti, onlara da uygun gelmelidir. DOlaylar ve nesneler için söz konusu olan iyi-kötü, güzel-çirkin türünden değerlendirmelerin her birine değer yargısı denmektedir. 8 ) Geçmişi Hititlere uzanan Ürgüp'ün taştan yapılmış boz evleri, insanı masallar dünyasının değişik evrenine götürür. Bomboş bozkır, uçsuz bucaksız, yapayalnız uzar gider bu saman sarısı diyarda. Modern heykeller gibi özenle yontulmuştur peribacaları ve damlarında duman tüten taş evler. Adı, "kaya" anlamına gelen "ur" ile "çok" anlamına gelen "köp" sözcüklerinin birleşmesinden oluşan Ürgüp, önce peribacaları demekse, sonra taşın güneşle arkadaşlığı, rüzgarla dansı demek. Taş, Ürgüp'te öncelikle mesken demek; yalnızca mağara, kovuk değil, enikonu bir mesken. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine başvurulmamıştır? AÖznelliğe BTarihsel değerleri örneklerle açıklamaya Cinsana özgü nitelikleri doğaya aktarmaya DDüş gücünden yararlanmaya 9 ) Dil, insanların düşündüklerini, duyduklarını bildirmek için kullandıkları, sözcükler ve işaretlerden oluşan bir anlaşma aracıdır. Ancak, herhangi bir araç değildir. Bir ulusun kimliğini belirleyen, duygu ve düşünce dünyasını besleyen en önemli etkendir. Aynı zamanda ulusal kimliği yansıtan bir ayna gibidir. Bu ayna kirlenirse toplumsal varlığımız da kirlenir. İşte bu gerçeklerden yola çıkarak bütün ülkede anadili bilincini ve duyarlılığını besleyip geliştirme çabası içinde olmalıyız. Çünkü bir dili yozlaşmaktan, bozulmaktan kurtaracak güç, yasalar ve yasaklamalar değil; o dili konuşan toplumun dil bilinci ve duyarlığıdır. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? ATanımlamaya yer verilmiştir. BDilin önemi ve işlevi vurgulanmıştır. COkuyanı yönlendiren bir hava taşımaktadır. DÖrneklerden yararlanılmıştır. 10 ) Bir yerde yaşamayı sevmek için orda mutlaka anılarınızın olması gerekli. Yoksa evler soğuk birer duvar yığını, cadde ve sokaklar yabancılara ait yerlerdir. Size dostça bakmayan bu otobüs durağında eğreti eğreti beklersiniz. Yeni bir eve taşınmanın birçok insana hiç çekici gelmemesinin nedenleri de aslında bunlardır. Evin duvarlarında geçmişinizin o acı tatlı anılarından hiçbir iz yoktur. Bir tanışla iş dönüşü karşılaşıp dostça iki çift laf edilmiş o eski sokağınızla hiçbir benzerliği bulunmaz bu sokağın. Her şey, sesler, renkler sizin dışınızda akıp gider gibidir. Bu yüzden, hayatınıza yeni giren bir yeri benimsemek için zamana ihtiyacınız olacaktır. Orayı sevemezsiniz. Ta ki anı biriktirene kadar. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi yoktur? ABirden çok duyuya seslenme BBirinci kişili anlatımla oluşturulma CKarşılaştırmaya başvurma DBetimleyici ögelerden yararlanma 11 ) Aşağıdaki tanımlardan hangisi ayraç içinde verilen kavramla uyuşmamaktadır? ABir yapıtta anlatılmak isteneni örneklerle yansıtma. (ayrıntı) BSanatçının bir olayı ya da konuyu belli bir yönden ele alıp değerlendirmesi. (bakış açısı) CŞiirde dizeyi, düz yazıda cümleyi oluşturan sözcüklerin ses özelliklerine göre sıralanışından doğan uyum. (ahenk) DYazınsal yaralılarda yer alan ögelerin birbirine bağlanıp bütünleşerek oluşturdukları düzen. (biçim) 12 ) Masmavi suları, dipdiri palamudu, lüferi ve levreği olan bir ülkede, elbet deniz de Orhan Veli gibi bir şair de çıkacak karşına; sakın şaşırma! Üç yanı denizle çevrili bu ülkede, şaşıracaksan sandalla denize açılıp da oltayla balık tutma zevkini tatmamış birini görünce şaşır. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? AEksiltili cümle kullanılmıştır. BSayıp dökmelerden yararlanılmıştır. CÖznellik söz konusudur. DSenli benli bir havası vardır.
